„Treba da imamo mnogo više ogledala za nas odrasle,” glasi citat jednog od roditelja nastradale dece u školi ,,Vladislav Ribnikar” u Beogradu, a koji je preneo BBC. Podsećamo, masovno ubistvo se dogodilo 2023. godine, kada je dečak u spomenutoj školi ubio devetoro đaka i čuvara škole. Dve godine kasnije, užas i tuga roditelja, ali i celog društva, ne jenjavaju — i verovatno neće nikada.
Trinaestog maja ove godine izašla je i serija pod nazivom ,,Adolescencija” u Velikoj Britaniji, soleći otvorenu ranu — i to ne samo za Srbiju — ali u isto vreme i stavljajući preko potrebni fokus na pitanje odgovornosti u maloletničkim prestupima.
Radnja i osnovne premise serije
,,Adolescencija” počinje scenom upada policije u kuću i spavaću sobu adolescenta Džejmija Milera (Jamie Miller) i njegovog hapšenja zbog ubistva vršnjakinje. Nakon prikaza šoka roditelja i negiranja krivice adolescenta, serija se dalje ne bavi samim slučajem, budući da postoji video snimak zločina koji ga nedvosmisleno potvrđuje, već motivom. Detektiv Baskomb (Bascombe), i sam roditelj jednog od đaka koji pohađa istu školu kao i Džejmi, ulazi duboko u svet adolescencije i njegova neretko užasavajuća pravila, reflektujući istovremeno sopstvene probleme u komunikaciji sa sinom.
Tako se serija ,,Adolescencija” velikom merom fokusira na roditeljstvo i pojam odgovornosti u odnosu roditelja sa decom. Treća epizoda, međutim, uvodi još jednu temu, a to je incel ideologija, koja se odnosi na online društvo okupljeno oko ideje ,,nevoljnog celibata”. Ovo društvo, naime, okuplja istomišljenike, najčešće heteroseksualnog opredeljenja, oko ideje da ne mogu seksualno da privuku žene iz više razloga, ali najčešće jer ,,žene jure za dobrim izgledom” ili ,,biraju partnere visokog društvenog statusa da bi i same napredovale”.
Incel ideologija, dakle, podržava mizogine, nasilne i ekstremističke stavove koji često navode na zločin. I mada to ni u kom slučaju ne može biti opravdanje za nečije postupke i nasilje prema drugima, serija ,,Adolescencija” upravo u trećoj epizodi, u razgovoru psihološkinje sa Džejmijem, otkriva kako se posredstvom upletenosti u takvo društvo i stavove jedan mladi um da ,,iskvariti”. Jer, naposletku, mentalne posledice incel ideologije, duboko ukorenjene u mizoginiji i patrijarhatu, su stravične — zato i teraju na destruktivnu akciju protiv sebe i drugih.
Naposletku, serija ,,Adolescencija” u četvrtoj i poslednjoj epizodi prikazuje posledice koje zločin ostavlja na roditelje i sestru počinioca. Sledeći porodicu Miler, saznajemo kako izgleda život nakon što je Džejmi osuđen, sa svakodnevnom osudom javnosti, društvenom izopštenosti i individualnim preispitivanjem krivice svakog od njih.
Umetnički postupak u seriji ,,Adolescencija”
Priču podržava sa umetničke strane divljenja vredni vizuelni momenat. Snimljene iz neprekinutog kadra (one take; prim. prev), sve epizode ove serije se stapaju jedna u drugu, a istovremeno prikazuju različite trenutke u životu porodice. Ova tehnika snimanja naročito produbljuje priču, odnosno dramski i realistični aspekt, pojačavajući katarzičnost, odnosno osećaje koje serija izaziva kod publike. Tako kamera u seriji ,,Adolescencija” doslovno postaje četvrti zid kroz koji se promalja naše sopstvo.
U ovom slučaju, naše ,,sopstvo” ima o mnogo toga da se zapita. Osim očiglednog, a to je problem ubistva, serija ,,Adolescencija” otkriva i pokreće teme uticaja društvenih mreža, nasilja i rivalstva na adolescente i adolescentkinje, a zatim i roditeljstva kao takvog. Uz to veliku pažnju pridaje mentalnom zdravlju i patrijarhatu, a u širem kontekstu i društvenim očekivanjima, odnosno društvenoj osudi.
Epizoda koja naročito ostavlja gorak trag u ustima jeste suočavanje psihološkinje sa ubicom. Snimljena takođe u jednom kadru, ova epizoda ostavlja bez daha, predstavljajući, u sat vremena, mučan razgovor između mentalno uznemirene ličnosti i žene koja pokušava da otkrije motivaciju iza njegovog zločina.
Kroz mahnitne promene raspoloženja i nesvesno izgovorene istine o dinamici porodice, a naročito muških odnosa unutar nje, Džejmi će otkriti sav užas toksičnog maskuliniteta i njegove posledice.
Serija ,,Adolescencija” kao jedna retko značenjski nabijena krimi drama
U mnogim instancama, serija ,,Adolescencija” je nepodnošljiva za gledanje — ali ne zbog nedostatka kvaliteta i izvedbe, već psihološki teških tema i pitanja koja postavlja. To je upravo i njena najveća vrednost, navodeći publiku da preispita sopstvene odnose sa drugima i odgovornost prema društvu.
U svojoj srži, ovo televizijsko ostvarenje je priča o društvenim manama, odnosno načinima na koje društveni sistemi utiču na odrasle i, naročito, mlade generacije. Internet se nalazi u njenom središtu, i to kao mesto poprišta moći koje daje adolescentima i adolescentkinjama alate i ,,motivaciju” da deluju jedni i jedne protiv drugih.
Opskrbljeni i opskrbljene novim alatima digitalnih tehnologija i roditeljima koji ili ih ne poznaju dobro ili previđaju značaj komunikacije, razvitka odnosa i, uopšte, mentalnog zdravlja svoje dece, adolescenti i adolescentkinje ulaze u kompleksnu mrežu maltretiranja vršnjaka i vršnjakinja (bullying; prim prev). Žrtve nasilja su istovremeno i zločinci i zločinke i obratno u svetu i vremenu adolescencije koji ne poznaje jednakost i razumevanje. Utoliko je ova serija još ,,teža” za gledanje, jer ne predstavlja zločince/ke i žrtve jednostrano, kao što su nas klasični krimi žanrovi navikli, povlačeći oštru liniju između dobra i zla.
U ,,Adolescenciji” svi akteri i sve akterke nose određeni deo odgovornosti za suštinski manjkavo društvo koje kažnjava počinioce i počiniteljke ali ne adresira pravi uzrok problema. Tako se isprva može činiti da roditelji nisu krivi za počinjen zločin adolescenta, jer je on dovoljno ,,sazreo” da sam odlučuje, ali se kasnije otkrivaju temeljni problemi u porodičnim odnosima koji su proizveli mentalnu nestabilnost kritičnu za zločin.
Nedostatak vremena, pažnje, adekvatne edukovanosti i aspekata u vaspitanju, a zatim i nesvesno perpetuiranje štetnih obrazaca ponašanja nisu bezazleni. Sve naše akcije i reakcije utiču na druge ljude, a naročito decu, i učestvuju u njihovom rastu, funkcionisanju i razvoju. Serija ,,Adolescencija” na teskoban, ali preko potreban, način podseća na ovu činjenicu i poziva na odgovornost svih nas u kreiranju jednog zdravijeg i jednakijeg društva.
Izvor naslovne fotografije: Freepik
Tekstualni izvori:
- BBC. (n.d.). Zločin u školi „Vladislav Ribnikar”: “Odrasli Se Nisu Pogledali u Ogledalo.” BBC News na srpskom. https://www.bbc.com/serbian/articles/cx207pvvg21o/lat
- IMDb.com. (n.d.). Adolescence. IMDb. https://www.imdb.com/title/tt31806037/releaseinfo/
- Félix, D. St. (2025, March 22). The flawed heart of “Adolescence.” The New Yorker. https://www.newyorker.com/culture/critics-notebook/the-flawed-heart-of-adolescence
- Sheehan, A. (2025, March 24). Netflix’s adolescence raises tough questions for parents. let’s unpack them. ABC News. https://www.abc.net.au/news/2025-03-25/adolescence-netflix-show-teenage-parenting-advice/105089848
- Sparks, B., Zidenberg, A. M., & Olver, M. E. (2022, December). Involuntary celibacy: A review of incel ideology and experiences with dating, rejection, and associated mental health and emotional sequelae. Current psychiatry reports. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9780135/
- Stefansky, E. (2025, March 13). “adolescence” is unlike almost anything else on TV right now. The Daily Beast. https://www.thedailybeast.com/obsessed/adolescence-review-netflix-show-is-intense-and-upsetting-and-you-have-to-see-it/
- Willingham, A. (2023, March 16). What does the term “incel” mean? CNN. https://edition.cnn.com/2023/03/16/us/incel-involuntary-celibate-explained-cec
- Waxman, O. B. (2025, March 13). Breaking down Netflix’s crime drama adolescence. Time. https://time.com/7267884/adolescence-netflix-explained/
MOŽDA VAM SE SVIDI
